Άνοιξη… τα πουλάκια κελαηδούν, τα λουλουδάκια ανθίζουν και οι μαθητές της Γ’ Λυκείου ψάχνουν ψυχολόγους στο google. Όλα αυτά που περνάμε στην εφηβεία ξεχνιούνται εύκολα, το χνούδι στο άνω χείλος, η φωνή γραμμόφωνο, η πρώτη χυλόπιτα. Αλλά οι πανελλήνιες είναι το τραύμα που σ’ ακολουθεί στις εξετάσεις για το δίπλωμα, στο μάθημα που δίνεις για πτυχίο, στο ιστορικό που συμπληρώνεις στον οδοντίατρο.

«Run Forrest»

Άλλο άγχος κι άλλο στρες. Το άγχος είναι μια μακροχρόνια κατάσταση ανασφάλειας και φόβου η οποία επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα όλους τους τομείς της ζωής μας. Το στρες είναι μια προσωρινή κατάσταση εγρήγορσης ενόψει ενός επείγοντος προβλήματος. Όταν αντιμετωπίζουμε μια απαιτητική διαδικασία, όπως οι εξετάσεις είτε υποφέρουμε από χρόνια ενόχληση π.χ. τα δύο τελευταία χρόνια του Λυκείου είτε από αλλαγή της διάθεσης μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις π.χ. πριν τα διαγωνίσματα.

Το χρόνιο άγχος οφείλεται σε συγκυρίες που επηρέασαν τραυματικά την ανάπτυξή μας. Ως παιδιά αναγκαζόμαστε να προσαρμοστούμε σε άγνωστες σε μας καταστάσεις. Για να γίνει αυτό ενεργοποιούμε τις άμυνές μας. Αν και αυτό προσωρινά βοηθάει, σε μια πιεστική κατάσταση το άγχος επανέρχεται ανεξέλεγκτο. Ο Forrest Gump έτρεξε μια φορά για να αποφύγει τα παιδιά που τον χτυπούσαν και έτρεχε για δυο χρόνια όταν η αγαπημένη του τον πλήγωσε. Οι έφηβοι θεωρούνται αντιδραστικοί αλλά, όταν είναι ευερέθιστοι ή ευσυγκίνητοι για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε χρειάζονται παρέμβαση.

Στο παρά πέντε

Η λύση για το χρόνιο άγχος είναι η ψυχοθεραπεία. Όμως, αυτές οι συζητήσεις δεν γίνονται στο παρά πέντε. Τι μπορούμε να πούμε τώρα σε έναν υποψήφιο που χρειάζεται τη βοήθειά μας κι έχει μπλοκάρει;

1)      Η επιτυχία δεν είναι ευτυχία. Η επίτευξη ενός στόχου ανεβάζει την αυτοπεποίθηση αλλά δεν εγγυάται την ευτυχία.

2)      Χωρίς άγχος δεν κινητοποιείσαι αλλά και η υπερβολή οδηγεί σε κόπωση, σε κάψιμο. Εκμεταλλεύσου το δημιουργικό άγχος.

Εικόνα 1: η καμπύλη άγχους-επίδοσης (Yerkes-Dodson, 1908).

3) Ας μη δραματοποιούμε τις καταστάσεις… Σπουδάζοντας εξασφαλίζουμε μια παράταση πριν διεκδικήσουμε τη ζωή μας ως ενήλικες. Δεν εξασφαλίζουμε το επαγγελματικό μας μέλλον γιατί τα περισσότερα επαγγέλματα απαιτούν τέχνη εκτός από τεχνική κι αυτός ο συνδυασμός έρχεται με την εμπειρία.

4) Το ελληνικό σύστημα θεωρεί πιο αντικειμενική την εξέταση των γνώσεών μας και δεν αξιολογεί το I.Q., όπως συμβαίνει σε άλλα συστήματα αξιολόγησης. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι να αποδειχθεί πως είσαι αδιάβαστος, όχι ανίκανος. Μπορεί να χρειαστεί να παραμερίσεις τις επιθυμίες σου για να ακολουθήσεις τη σχολή που αντιστοιχεί στην επίδοσή σου. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα ταλέντα σου ξεθωριάζουν. Αν είσαι ανήσυχος νους θα ελιχθείς ακόμη και σε μια σχολή που δεν σου ταιριάζει.

6)Στη ζωή αντιμετωπίζουμε προβλήματα και προκλήσεις και αντί να ξενερώνουμε παθιαζόμαστε με τις μικρές χαρές της. Ακόμη και σε αυτήν την φάση να ερωτεύεστε, να γελάτε, να βγαίνετε με φίλους… δεν βάζουμε τη ζωή μας σε αναμονή γιατί το συναίσθημα βρίσκει πάντα τον τρόπο να τραβάει το χαλάκι στην κοινή λογική.

7)Αν μπορεί ο βοσκός να ξεχωρίσει τις κατσίκες του, τότε είναι ντροπή να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τον διπλανό μας. Κάθε άνθρωπος έχει τις ιδιαιτερότητές του που ακόμη κι οι πιο αξιόπιστες διαδικασίες δεν μπορούν να αναδείξουν. Δεν σε καθορίζει η δουλειά σου, οι σπουδές σου ή το ζώδιό σου.

8) Πολλά φροντιστήρια εφαρμόζουν τεστ προσομοίωσης για να μειώσουν το άγχος των μαθητών. Παρόμοια τεχνική είναι και η νοερή προπόνηση που χρησιμοποιούν οι αθλητές. Δηλαδή, φαντασιωνόμαστε την διαδικασία με έναν θετικό τρόπο. Αν τελικά το άγχος σαμποτάρει την επίδοσή σου, έχεις κάνει ένα ακριβοπληρωμένο anxiety test. Σκέψου το την επόμενη φορά που θα δοκιμάσεις.

9)Είναι μεγάλος ο πειρασμός της εξάρτησης όταν τα πράγματα ζορίζουν. Όταν συμβουλευόμαστε ένα οικείο πρόσωπο επηρεαζόμαστε περισσότερο από τα συναισθήματά μας γι’ αυτό παρά από τον τρόπο σκέψης του. Άρα, αποφεύγουμε γονείς, μέντορες, κολλητούς και στηριζόμαστε στο ένστικτό μας.

10)Η αξιολόγηση απέχει πολύ από την εξέταση. Χρησιμοποίησε αυτό το διάστημα για να χαλαρώσεις, να επαναπροσδιορίσεις τους στόχους σου και να ξαναβρείς την ψυχραιμία σου πριν πάρεις αποφάσεις.