Η μετάβαση στο Γυμνάσιο είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εφηβείας. Είναι ένα βήμα πιο κοντά στην ενηλικίωση και πολύ πολύ μακριά από την παιδική ηλικία. Το σχολείο γίνεται ο βασικός χώρος κοινωνικοποίησης των εφήβων, κάτι σαν προετοιμασία για τον κόσμο των ενηλίκων. Γι’ αυτό και στο Γυμνάσιο το βάρος πέφτει στις διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών κι όχι στους εκπαιδευτικούς στόχους.  Χρειάζεται ιδιαίτερη ευαισθησία στην ανάγκη των παιδιών να ενταχθούν σε κοινωνικές ομάδες, να ακολουθήσουν τα πρότυπα της δικής τους μικροκοινωνίας και να ωριμάσουν. Η ανάγκη της ανεξαρτητοποίησης μπορεί να φτάσει στην επαναστατικότητα, η πίεση για συμμόρφωση μπορεί να οδηγήσει σε απόσυρση ή σε παραβατικότητα. Συνεπώς, τα όρια που έχουν τεθεί από τα προηγούμενα χρόνια γίνονται αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης. Καθώς ο έφηβος διεκδικεί, οι γονείς υποχρεώνονται να τον αντιμετωπίσουν σαν ίσο. Πρέπει να διαπραγματεύονται μαζί του με ώριμο και ψύχραιμο τρόπο, να είναι ευθείς και να χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα. Έτσι μαθαίνει να εκφράζει και τις πραγματικές του ανάγκες άμεσα, άνετα και ειλικρινά. Αν προσπαθήσουν να του επιβληθούν θα αντιδράσει χειριστικά εκπλήσσοντας τους γονείς του με το θράσος του π.χ. “θα φύγω, θα κάνω κακό στον εαυτό μου”. Όσο για τις σχολικές του υποχρεώσεις, εκεί ο έλεγχος και η πίεση για επιδόσεις μπορεί να μπλοκάρουν την προσπάθεια του εφήβου να επικεντρωθεί στην προσωπική του ωρίμανση και στην κοινωνική του “καταξίωση”. Γι΄ αυτό πολλές φορές οι έφηβοι εγκαταλείπουν το διάβασμα και τις εξωσχολικές δραστηριότητες που τους άρεσαν τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η αντιδραστικότητα τους βοηθάει να μη νιώθουν σαν παιδιά και τους δίνει την αυτοπεποίθηση να κυνηγήσουν τους στόχους τους. Αν δεν νιώθουν μέλη της ομάδας θα είναι ανασφαλείς και ευάλωτοι στις σχέσεις και στις επιδόσεις τους. Συζητώντας για επιδόσεις, πρέπει να τονίσουμε ότι στο Γυμνάσιο οι μαθητές μπαίνουν για πρώτη φορά στη διαδικασία των γραπτών εξετάσεων. Η προσοχή των γονιών λοιπόν πρέπει να πέσει και στη διαχείριση του στρες. Ασυνήθιστα κακές επιδόσεις και υπερβολικό στρες οφείλουν να αφυπνίσουν καθηγητές και γονείς και, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί η συνδρομή ενός ψυχολόγου. Ένα ακόμη αγκάθι στην προσαρμογή των μαθητών στο Γυμνάσιο είναι οι μαθησιακές δυσκολίες. Κυρίως μπροστά στο φόβο της αποτυχίας στις εξετάσεις, τα παιδιά προσκομίζουν δικαιολογητικά για να εξετάζονται προφορικά. Αυτό όμως είναι ένα αμφιλεγόμενο μέτρο γιατί, όσο κι αν βοηθάει τις επιδόσεις, δεν μπορεί να εγγυηθεί την ψυχολογική ενδυνάμωση των εφήβων. Σε αυτήν την ηλικία η υψηλή αυτοπεποίθηση μπορεί να πριμοδοτήσει και την πιο αδύναμη προσωπικότητα. Η πιο σωστή, κατά τη γνώμη μου, στρατηγική είναι: 1) η προφορική ενημέρωση των καθηγητών, 2) η συντονισμένη προσπάθεια από το σπίτι με τη βοήθεια του γονιού ή του εκπαιδευτικού, 3) η διαχείριση του άγχους και η τόνωση της αυτοπεποίθησης με ώριμο τρόπο. Στο Λύκειο είναι πια φανερό πως οι έφηβοι βρίσκονται στην τελική ευθεία για την ενηλικίωση.  Προτεραιότητα σε αυτή τη φάση είναι ο επαγγελματικός τους προσανατολισμός. Για τους περισσότερους οι κοινωνικές σχέσεις μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα καθώς όλα γυρίζουν γύρω από την μεγάλη στιγμή των πανελλαδικών εξετάσεων. Εκτός από την οργάνωση των μαθητικών υποχρεώσεων, οι έφηβοι πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται το στρες. Το άγχος είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες αποτυχίας στις εξετάσεις.  Γι΄ αυτό το λόγο κάποια σχολεία και φροντιστήρια οργανώνουν εξετάσεις προσομοίωσης. Σημάδια έντονου στρες μπορεί να είναι τα νευρικά ξεσπάσματα, οι παράξενες συμπεριφορές, η υπερβολική νωθρότητα.  “Οι μαθητές πρέπει να είναι σωστά προετοιμασμένοι και εφοδιασμένοι με ψυχραιμία. Χρειάζεται μεθοδικότητα και οργάνωση στη μελέτη όλων των μαθημάτων. Χρειάζεται, επίσης, σιγουριά και τόλμη στην αντιμετώπιση των θεμάτων, ιδιαίτερα σε μαθήματα όπως η έκθεση που τα αντιλαμβάνεται και ο μαθητής και ο καθηγητής υποκειμενικά.” μας λέει η Δήμητρα Τσαμπάζη, υπεύθυνη σπουδών του φροντιστηρίου μέσης εκπαίδευσης “Γνώθι Σαυτόν” www.gnothi.gr. Τα παιδιά μπορούν να βοηθηθούν πολύ και από την υποστήριξη ενός ειδικού κυρίως στην τελευταία τάξη του Λυκείου. Ασκήσεις χαλάρωσης για το στρες, συμβουλευτική και, το κυριότερο, επαγγελματικός προσανατολισμός είναι μερικές από τις υπηρεσίες που συχνά παρέχονται σε εφήβους στην Γ’ Λυκείου.