Τα πρώτα τρια χρόνια της ζωής του βρέφους είναι πολύ σημαντικά για την ψυχική του ανάπτυξη. Απο τη γέννησή του, αρχίζει να διαμορφώνει μια πρότυπη σχέση με τη μητέρα αλλά και με τον πατέρα. Η σχέση αυτή καθορίζει την ψυχική συγκρότηση του παιδιού, την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά του και τον τρόπο που αντιμετωπίζει τον κόσμο. Ως γονείς, οφείλουμε να επιλέγουμε υπεύθυνα και συνειδητοποιημένα τη δημιουργία οικογένειας, αλλά και να μη διστάζουμε να ζητάμε βοήθεια από τους ειδικούς είτε πριν είτε μετά από τον ερχομό του παιδιού στη ζωή μας. Εκτός από τα πράγματα που μπορούμε να μάθουμε για την ψυχολογική εξέλιξη του ανθρώπου, μπορούμε να επανεξετάσουμε τον τρόπο που ανατραφήκαμε και να δούμε από μια άλλη προοπτική τη σχέση με τα παιδιά μας. Η σχέση μάνας και γιου ήρθε στο προσκήνιο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, όταν ένας χαρισματικός γιατρός αποφάσισε να διερευνήσει τα σεξουαλικά ένστικτα των παιδιών προς τους γονείς τους. Αυτός ο πρωτοπόρος στο όνομα του οποίου ορκιζόμαστε όλοι οι ψυχολόγοι, ήταν ο Sigmund Freud. Ο Freud μας σύστησε στην επιθυμία των νηπίων για το γονέα του αντίθετου φίλου, το γνωστό ως “οιδιπόδειο σύμπλεγμα” για τα αγόρια και “σύμπλεγμα της Ηλέκτρας” για τα κορίτσια. Η θεωρία του, που αρχικά αμφισβητήθηκε έντονα αλλά είναι πλέον ευρέως αποδεκτή, περιγράφει την προσπάθεια του παιδιού να “κερδίσει” τον γονέα του αντίθετου φύλου παραγκωνίζοντας τον γονέα του ίδιου φύλου, η οποία τελικά καταλήγει σε ήττα του παιδιού και στην αποδοχή της θέσης του στην οικογένεια. Καθώς το αγόρι ανταγωνίζεται τον πατέρα του υιοθετεί πολλά στοιχεία της συμπεριφοράς του και ταυτόχρονα αναπτύσσει και τις αντίθετες με της μητέρας του θηλυπρεπείς συμπεριφορές για να ενισχύσει τον ανδρισμό του. Συχνά το αγόρι επιδεικνύει:

• συγκρατημένη ευαισθησία
• διεκδικητικότητα έως και επιθετικότητα
• προστατευτισμό
• δυναμισμό κι αυτονομία

σε αντίθεση με τα αντίστοιχα “γυναικεία” χαρακτηριστικά :

• της ευαισθησίας και του συναισθηματισμού
• της υποχωρητικότητας
• της αδυναμίας κι ανασφάλειας, και
• της εξάρτησης.

Ο Freud εμπνεύστηκε το όνομα του συμπλέγματος από τον τραγικό ήρωα του Σοφοκλή, Οιδίποδα που παντρεύτηκε εν αγνοία του τη μητέρα του Ιοκάστη έχοντας πρώτα σκοτώσει τον πατέρα του Λάιο. Όταν του αποκαλύφθηκε η αλήθεια, αυτοτυφλώθηκε κι άρχισε να περιπλανιέται απαρηγόρητος. Όταν σκέφτεται κανείς ότι αυτές οι ιδέες γεννήθηκαν στο μυαλό των δικών μας προγόνων, αδυνατεί να πιστέψει την μικρή απήχηση που είχε η επιστήμη της ψυχιατρικής στη χώρα μας τις προηγούμενες δεκαετίες. Η ψυχοθεραπεία άρχισε να γίνεται γνωστή στο ευρύ κοινό τα τελευταία είκοσι χρόνια χάρη στα αμερικάνικα films. Έστω κι έτσι, οι σύγχρονοι γονείς γνωρίζουν ότι η προσκόλληση του παιδιού στη μητέρα κατά τη νηπιακή ηλικία είναι κάτι το φυσιολογικό, αλλά χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς. Τί μπορεί να πάει στραβά στη φάση του οιδιπόδειου; -Κρίση στο γάμο ή διαζύγιο. Το παιδί νιώθει ότι οι γονείς του μοιράζονται μια αποκλειστική σχέση στην οποία δεν μπορεί να παρέμβει. Όταν η σχέση αυτή κλονίζεται, ο πατέρας αφήνει την επιμέλεια του παιδιού στη μητέρα. Το παιδί απολαμβάνει την αφοσίωση της μητέρας αλλά γίνεται και κοινωνός της θλίψης της. Μπορεί να αντιδράσει με καταθλιπτικά συμπτώματα και προς τους δύο γονείς ή να αναπτύξει σαγηνευτική συμπεριφορά προς τον πατέρα για να προκαλέσει το ενδιαφέρον και την επιστροφή του. Οι αντιδράσεις αυτές εκθέτουν το παιδί στην ανάπτυξη επιθετικών, αντικοινωνικών ή και ομοφυλοφιλικών συμπεριφορών που λειτουργούν ως άμυνα στον φόβο της εκπλήρωσης των φαντασιώσεων του για εκτοπισμό του πατέρα του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, που είναι αρκετά συχνές, είναι καλό το ζευγάρι να συμβουλευτεί έναν ειδικό με σκοπό να διαπραγματευτεί τη σχέση του. -Απουσία του πατέρα λόγω δουλειάς ή μετανάστευσης. Πολλοί άνθρωποι αναζητούν δουλειά έξω από τα σύνορα της χώρας μας λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών ή δουλεύουν για διεθνείς εταιρείες αλλάζοντας συχνά έδρα και ταξιδεύοντας πολύ. Σ’ αυτήν την περίπτωση, η μητέρα εξακολουθεί να νιώθει συναισθηματικά ασφαλής παρά την απόσταση και επικοινωνεί στα παιδιά της τη δέσμευση που νιώθει προς τον πατέρα. Έτσι, η απουσία του βιώνεται ως θυσία στο όνομα της οικογένειας κι όχι ως εκτοπισμός ή θάνατος που φέρνει το γιο αντιμέτωπο με τις ενοχές του. Εξάλλου υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συντηρηθεί η επικοινωνία με τον πατέρα και η ασυνείδητη παρουσία του στο σπίτι. Μερικοί απ’ αυτούς είναι: τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας όπως π.χ. το skype, οι αναφορές της μητέρας στο πρόσωπό του και η ανάμειξή του στις αποφάσεις, η συμμετοχή της ευρύτερης οικογένειάς του. -Θάνατος. Σε περιπτώσεις που το αγόρι χάσει τον πατέρα του κατά τη διάρκεια της οιδιποδειακής φάσης μπορεί να βιώσει την επώδυνη απώλεια ως πραγματοποίηση των ασυνείδητων φαντασιώσεών του. Συνεπώς, μπορεί να νιώθει υπεύθυνο για την άτυχη μοίρα του γονιού που πέθανε και για τον πόνο αυτού που υποφέρει. Επιπλέον, η προσκόλληση της μητέρας στο γιο μετά το θάνατο του άντρα της μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί τη φοβία της εκπλήρωσης των αιμομικτικών φαντασιώσεών του, οδηγώντας το έτσι να αναζητήσει την ασφάλεια στην ομοφυλοφυλική συμπεριφορά ως άμυνα κι ανακούφιση από τις ενοχές. Όλο αυτό το ενδιαφέρον γύρω από την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού μας θυμίζει ότι πρέπει να φροντίζουμε τη σχέση με το σύντροφό μας, να εξελισσόμαστε, να διεκδικούμε, να επαγρυπνούμε πάνω από τις ανάγκες μας σε κάθε ηλικία γιατί η σχέση των γονιών είναι πολύ καθοριστική για τα παιδιά.